Verantwoord investeren

In nieuwe initiatieven

De voorbereiding op deze begroting heeft lang onder invloed gestaan van het negatieve financiële nieuws van de meicirculaire. Dit hebben we verwoord in onze Kadernota 2020-2023. Voor de zomer hebben wij bezuinigingen aangekondigd en we zijn daarmee aan de slag gegaan. De septembercirculaire bevat positiever nieuws en maakt de bezuinigingen in principe niet meer noodzakelijk. Tenminste: als we geen nieuwe ambities zouden hebben. Die hebben we uiteraard wel. Daarom hebben we ruimte gezocht voor bijvoorbeeld nieuwe impulsen voor het stadshart, de eerste fase van een Noordelijke randweg, de realisatie van het dorpshart Geffen,woningbouw daar waar het hard nodig is, zoals in Ravenstein en in de Schadewijk, klimaat- en energie-aanpak.  
In tegenstelling tot veel gemeenten hoeven we nog niet te snijden in onze voorzieningen. Ook blijven we veel investeren in het sociaal domein. We willen beter omgaan met schuldhulpverlening. Wij maken geld vrij voor de aanpak van problematische jeugd.

In de volgende fase in het sociaal domein

De komende jaren blijven we voor grote uitdagingen staan. Daar gaan we ons goed op voorbereiden.  De gemeente Oss bevindt zich in een overgangsfase, die zich op verschillende terreinen manifesteert. Vanaf 2015 hebben we een aantal taken overgedragen gekregen in het sociaal domein. Onze eerste opgave was om ze zo goed mogelijk te laten landen. Dat is lastiger gebleken dan eerst gedacht, zeker omdat de overdracht gepaard ging met ingrijpende bezuinigingen. Na circa vijf jaar kunnen we zeggen dat de organisatie staat. Maar op de financiën hebben we nog steeds te weinig grip, vooral als gevolg van toenemend gebruik van (jeugd)zorg. We staan nu voor de volgende stap: wezenlijke veranderingen als meer preventie, vermaatschappelijking van zorg, integrale aanpak als één gezin - één plan, de werkwijze van proeftuin de Ruwaard breder inzetten. De overdracht is gelukt, nu de volgende fase.

In de transitie van het ruimtelijke domein

Ook in het ruimtelijk/economisch domein staan vernieuwingsopgaven voor de deur. De Omgevingswet vraagt een andere benadering van ruimtelijke projecten en gaat meer uit van mogelijkheden en dynamiek dan van ordening. We hebben van het Rijk de opdracht om te komen tot een regionale energie strategie. Weliswaar samen met de regio, maar voor Oss gaat dat veel betekenen. Hoe gaan we om met windenergie en zonnevelden? We weten dat het aardgas gebruik eindig is en bereiden ons voor op andere vormen van energievoorziening. De stikstof problematiek maakt duidelijk dat onder andere de agrarische sector aan de vooravond staat van een ingrijpende heroriëntatie. Met gevolgen voor de economie en leefbaarheid van het platteland. Onduidelijk is nog steeds wat de gevolgen van de stikstof problematiek zijn voor woningbouw, infrastructuur en bedrijvigheid.

In een nieuw afvalbeleid

Op het gebied van afval is het de laatste jaren niet gelukt om te komen tot de noodzakelijke vermindering van het huishoudelijk restafval. De centrale overheid zet hier nu druk op door belastingmaatregelen. Net zoals op de gewenste energietransitie. En de markt van afvalverwerking verandert. Daardoor is het tarief niet meer kostendekkend. Eerder hebben we besloten om voor 2018 en 2019 het tekort te dekken uit de afvalstoffenreserve. Daarmee hebben we het tarief kunstmatig laag gehouden. Dat kan niet meer. We moeten naar minder restafval. En we willen de kostenstijging beperken. Dat maakt het noodzakelijk om verscherpt en versneld tot een echt ander afvalbeleid te besluiten. We proberen dat in de tweede helft van 2020 te implementeren. Maar we ontkomen er niet aan om het tarief, dat al jaren niet meer kostendekkend is, dit jaar behoorlijk te laten stijgen.
Desondanks willen en kunnen we voor 2020 vasthouden aan onze toezegging om de totale lastendruk € 24 onder de gemiddelde lastendruk in Nederland te houden. Maar nieuw uitstel kunnen we ons niet permitteren en er ligt een keiharde noodzaak om in 2021 met een kostendekkend systeem te werken. En een stevige uitdaging om onze inwoners op een goede wijze mee te nemen bij de veranderingen.

In een fundamentele herbezinning

Het schuift op tal van gebieden: oude gebruiken, werkwijzen en aannames werken niet meer op de korte termijn, terwijl de nieuwe concepten, mogelijke oplossingen en inzichten nog niet altijd duidelijk zijn. Dat vraagt mee veranderen van onze inwoners en ondernemers.  

Van de gemeente Oss vraagt het een fundamentele bezinning op onze toekomst. Wat voor een gemeente willen we zijn? Wat vragen we van onze inwoners en ondernemers en waar zijn wij van? Hoe verhouden we ons tot de regio en welke rol willen we daarin nemen? Met welke leidende concepten maken we een omgevingsvisie, hoe kijken we naar de rol van de gemeente bij laagdrempelig ontmoeten? Willen we veel taken zelf uitvoeren of leggen we ze buiten de overheid? Willen we zelf verzorgen of willen we stimuleren dat de samenleving meer verzorgt? Past bij dit alles het geven van meer vertrouwen en eigen regelruimte? Is maatwerk wel het toverwoord? Wat is onze rol van de transitie in de agrarische sector, bij de centrum ontwikkeling?

Tal van vragen die wij in 2020 willen behandelen door tijd en ruimte te nemen voor een fundamentele herbezinning op wat we willen en kunnen zijn. Een herijking van onze koers en opgave. Uiteindelijk moet dit zijn weerslag vinden in onze Beleidstukken. Tijdens de interviews met de fracties naar aanleiding van de bezuinigingstaakstelling, hebben we veel nuttige input opgehaald. Niet alleen voor de korte, maar ook voor de lange termijn. Deze input nemen wij mee in dit traject.

In onze organisatie

We willen met een incidentele impuls investeren in de kwaliteit van onze ambtelijke organisatie. Als een zwaan- kleef-aan zijn we de afgelopen jaren dankzij herindelingen organisch gegroeid qua inwoners en de komende jaren ontwikkelen we ons door tot een middelgrote stad en omliggende dorpen met circa 100.000 inwoners. Als gevolg van de herindelingen is de gemeentelijke organisatie vooral in de breedte gegroeid. Ten tijde van de economische crisis is daar een flinke bezuiniging overheen gegaan. Nu piept en kraakt het en dat leidt tot stagnatie en hoge werkdruk. Dat wordt versterkt door opdrachten vanuit het Rijk en de Provincie. En door plotselinge omstandigheden die zich niet laten plannen. De formatie dient kwantitatief en kwalitatief op peil te worden gebracht. Om al datgene te kunnen doen wat onze inwoners van nu en straks van ons mogen verwachten.

In de kwaliteit van Oss!

In de tussentijd hebben wij met deze begroting een pakket aan dagelijks werk, nieuwe initiatieven en flinke investeringen voorbereid, die de kwaliteit van het goede leven in Oss een stap verder helpen. Wij kijken er naar uit om dit samen met u en de samenleving op te pakken.

Burgemeester en wethouders van Oss.

De secretaris,            De burgemeester,
drs. H. Mensink         drs. W.J.L. Buijs-Glaudemans