Ons buitengebied is groot, gevarieerd en natuurrijk en daarmee aantrekkelijk voor wonen, werken en verblijven. Er verandert veel in het buitengebied door klimaateffecten, ontwikkelingen in de agrarische sector, door leegstand met alle consequenties van dien, vergrijzing en moderne woon- en vestigingswensen. We willen een vitaal en multifunctioneel buitengebied behouden, waarin een nieuw en duurzamer evenwicht ontstaat tussen het agrarische gebruik, natuur, recreatie, wonen, klimaat en nieuwe vormen van gebruik zoals energieopwekking.
Dat stelt ons voor nieuwe opgaven en biedt tegelijkertijd nieuwe kansen. We willen de dynamiek bevorderen, ruimte geven aan nieuwe mogelijkheden en innovaties stimuleren. In de geest van de Omgevingswet.

Deze veranderingen roepen reacties op, soms heftige, over de effecten op bijvoorbeeld landschap, economische mogelijkheden en woongenot. Visies, meningen en belangen van bewoners, agrariërs, belangengroeperingen en anderen die zich betrokken voelen, lopen in meer of mindere mate uiteen. Daarmee groeit de noodzaak van intensivering van de omgevingsdialoog en een integralere aanpak vanuit de verschillende aandachtsvelden.

Voor de vorming van een nieuw vitaal evenwicht is een streefbeeld nodig waarin de diverse aspecten in onderlinge samenhang worden gebundeld. Dat wordt onderdeel van de omgevingsvisie die we voor de gehele gemeente maken. In de realisatie daarvan vervullen we meerdere rollen die afhankelijk zijn van de specifieke opgaven: stimuleren, regisseren, verbinden, faciliteren en toezicht houden. Bij het maken van keuzes is naast de vitaliteit van ons buitengebied de zorgvuldigheid van het proces een belangrijke toetssteen.

Dit programma heeft veel overlappingen met programma 5. Zuinig op ons klimaat. Vele activiteiten vinden plaats in het buitengebied en worden daar in samenhang bezien. Veel onderwerpen zijn onderdeel van een bovenlokale aanpak.

• Inspelen op transitie landbouw
• Versterken van de infrastructuur voor recreatie en toerisme
• Behoud en meer beleefbaar maken van ons erfgoedbeleid
• Integrale aanpak buitengebied

Inspelen op transitie landbouw
In het voorjaar van 2020 bespreken we met de gemeenteraad onze rol in de transitie van de landbouw. Wat betekent de transitie richting kringlooplandbouw voor Oss en voor onze rol? Vertrekpunt is dat de transitie van de landbouw zelf is. Kernvraag is dan welke ruimte wij als gemeente gaan bieden om de transitie in te vullen. Bij die visie hoort een uitvoeringsprogramma voor de komende jaren. Wat we in ieder geval gaan doen is:

• Behandelen van de vele vergunningaanvragen rondom emissiearme stallen. Hierin heeft ook ODBN een grote rol. In 2019 hebben we een loket ingericht voor vragen.
• We pakken een actieve rol op kansen die ontstaan. Verbindingen leggen tussen partijen zien we als een belangrijke rol. Dat betekent niet alleen agrariërs goed informeren maar ook in contact brengen met andere partijen. Denk aan boeren die willen stoppen en boeren die juist zoeken naar mogelijkheden om uit te breiden.
• We verwachten een duidelijke toename van het aantal stoppers in de komende jaren. Vanuit de VAB problematiek kunnen we zo beter ondersteunen bij het zoeken naar mogelijkheden voor herbestemming of met het koppelen met bedrijven die juist willen uitbreiden.
• We stimuleren en ondersteunen innovaties, daar waar die een duidelijk positief effect kunnen hebben op ons buitengebied.
• We verwachten dat we ook in 2020 onze inzet op het mestdossier moeten continueren. Naast ons verzet tegen de mestfabriek in Oss spreken we met agrariërs, de regio en de provincie Noord-Brabant over alternatieve oplossingen.
• Gelet op aard en complexiteit van de agrarische ontwikkelingen zetten we voor de eerstkomende jaren extra capaciteit in om onze rol goed te kunnen vervullen.

Versterken van de infrastructuur voor recreatie en toerisme en erfgoed
We werken aan herijking van onze visie op de vrijetijdseconomie, inclusief uitvoeringsprogramma. Daarin staat centraal wat onze rol als gemeente is en welke instrumenten wij in gaan zetten om ons aanbod aantrekkelijker te maken en verbreden en hoe we meer bezoekers kunnen trekken. Daarbij spelen vragen zoals hoe kunnen we als gemeente van maximale meerwaarde zijn zonder zelf projecten te gaan financieren. En hoe zorgen we daarbij voor eenduidige promotie en goede samenwerking tussen de ondernemers.
Primair richten we ons op recreatie door onze eigen inwoners. Zij zijn niet alleen gebruikers maar ook onze ambassadeurs. Zo versterken we ook onze promotie naar toeristen.

• Onderzoek naar economische effecten in het kader van het waterveiligheidsproject de Meanderende Maas leert dat hier nog veel potentie ligt voor recreatie en toerisme. In samenhang met het versterken van natuur en erfgoed.
• Afhankelijk van de uitkomst van de consultatie van het concept voorkeursalternatief kan er aanleiding zijn om extra middelen ter cofinanciering te vragen voor investering in gebiedsmaatregelen bij Meanderende Maas. Dat kan andere projectpartners bewegen om te investeren in projecten die voor ons van grote waarde zijn voor ons recreatie- en toeristisch aanbod.
• We willen meer gaan organiseren rondom de Maas. We onderzoeken de mogelijkheden voor een Maasbelevingscentrum. We werken daarbij vanuit regionale samenwerking. In 2019 zijn hiervoor met de regio de eerste contacten gelegd en projecten gestart.
• We vertalen in onze visies gemaakte keuzes: naar de relatie met de VVV, samenwerking met andere gemeenten, inzet op de Maashorst en besluitvorming over het Golfslagbad.
• Op diverse plekken is er interesse om te investeren in de recreatieve voorzieningen. Denk aan Lithse Ham, haven Lithoijen en Geffense Plas. Wij ondersteunen die initiatieven voor zover dat past binnen onze visie en onze mogelijkheden.

Behoud en meer beleefbaar maken van ons erfgoedbeleid
Oss staat door de inspanningen van de laatste jaren stevig op de kaart als erfgoedgemeente. Onze inspanningen hebben effect gehad: de profilering naar onze eigen inwoners, de aanwijzing door het Rijk als pilot voor de kerkenvisie en de eervolle nominatie als een van de vier gemeenten met het beste erfgoedbeleid. We willen dat verder vormgeven en doorvertalen naar een professionelere aanpak en grotere aantrekkingskracht. De samenwerking met de vele vrijwilligers is daarvoor van essentieel belang.

• We zorgen dat de basis op orde komt. Een actueel en compleet monumentenregister, het inzichtelijk zijn van waardevolle plekken en goed kunnen inspelen op ontwikkelingen.
• Vanuit de te maken visie voor erfgoed zullen we in 2020 verder werken aan het behoud en meer beleefbaar maken van ons erfgoed. Dat zal vooral zijn in de vorm van ondersteuning van werkgroepen en van initiatieven voor bijvoorbeeld respectvolle herontwikkeling.
• In de eerste helft van 2020 zal de Stuurgroep Kerkenvisie haar bevindingen en aanbevelingen presenteren.
• De driejarige verbintenis met de provinciale aanpak Zuiderwaterlinie loopt in 2019 af. We bespreken met de contractspartners het vervolg.

Integrale aanpak buitengebied
Alleen door alle opgaven in het buitengebied integraal te benaderen bereiken we uiteindelijk een nieuw vitaal evenwicht. Dan gaat het over de aantrekkelijkheid van het buitengebied, de ecologische kwaliteit en de economische mogelijkheden.

• We richten een tafel in waar partijen in het buitengebied met elkaar de ontwikkelingen bespreken. Om de vinger aan de pols te houden, wederzijdse kennis te delen en onderling begrip te versterken. De majeure projecten die in ons buitengebied ontwikkeld worden, Meanderende Maas en Duurzame Polder, dienen in uitvoering dit gedachtengoed van integraliteit uit te dragen. Op dezelfde manier kijken we naar en ondersteunen we de diverse initiatieven in het buitengebied. We maken graag ontwikkelingen mogelijk en kijken daarbij naar de bijdrage die aan het gebied wordt geleverd.
• We ondersteunen innovatieve projecten die een forse kwaliteitsimpuls voor het buitengebied betekenen. De maatschappelijke kosten-baten analyse is telkens het vertrekpunt. De uitvoeringsprogramma’s voor de agrarische sector, recreatie en toerisme en erfgoed zijn daarbij leidend.
• We financieren onze inspanningen voor een vitaal buitengebied uit het reconstructiebudget. Dit past ook bij de oorspronkelijke bedoeling van dit budget. Onze inzet zal erop gericht zijn om meer cofinanciering te realiseren. We onderzoeken in hoeverre we in de komende jaren ter financiering van projecten in het buitengebied ook gebruik kunnen gaan maken van duurzaamheidsfonds(en) die zijn verbonden aan grootschalige opwekking van energie. Dit doen we omdat we ervan uitgaan dat juist het buitengebied ruimte zal bieden voor grootschalige energieopwekking.
• We zoeken  de samenwerking in de regio en met de provincie Noord-Brabant. We bespreken onze plannen met de partijen in het veld. Zo nodig helpen we die partijen met het organiseren van hun vertegenwoordiging.

Maashorst
Voor de Maashorst is inmiddels het voorstel voor een nieuwe governance voorgelegd aan de gemeenteraad. Het voorstel voor een meerjarenplan met bijbehorende begroting zal in het voorjaar van 2020 volgen. Op basis van dat laatste voorstel zullen we ook als gemeente Oss besluiten of en hoe we verbonden willen blijven aan de Maashorst.
In vervolg op de Kadernota 2020-2023 werken we toe naar een bezuiniging op onze bijdrage aan de Maashorst organisatie. In 2020 willen we al een substantiële bezuiniging realiseren. Dat kan ook als we kijken naar de nieuwe fase die de Maashorst is ingegaan nu de werkzaamheden in het kader van Landschap van Allure zijn afgerond. Ook de financiering van naamsbekendheid is voor Oss anders komen te liggen door de claim van twee van onze Maashorst-partners op de naam Maashorst. En we gaan na of we onze eigen kosten voor het bosbeheer op ons grondgebied kunnen terugdringen.